Gir næringslivet i Vestland eit hav av moglegheiter

- Eg trur eg har verdas beste jobb som får drive med dette, seier Sigrid Alice Hovland og smiler.

Ho er avdelingsleiar for kontoret vårt i Sogndal, som saman med kontoret i Bergen er viktige sparringspartnarar for næringslivet i Vestland - og på den måten hjelper dei med å lykkast.

- Vestland er ikkje berre geografisk stort, men også variert. Ved å ha fleire kontorlokale kan vi betre dekke dei ulike behova - og sikre at vi har ei nær og god forståing av regionen sine variasjonar og moglegheiter. Dette er også noko næringslivet set pris på og som sikrar god oppfølging, slår ho fast.

Dei erfarne rådgjevarane i Bergen og Sogndal hjelper ferske gründerar som treng starthjelp, etablerte selskap som skal ut i verda, tradisjonsrike bedrifter som skal omstille seg - og alt derimellom. Vi følgjer selskapa gjennom heile reisa, frå idéutvikling til kommersialisering og internasjonal vekst.

Ho peikar på forsking som viser at kombinasjonen av utfyllande kompetanse og kapital aukar sjansane for suksess.

- I Vestland ser vi eit næringsliv som aktivt søker samarbeid, noko som gir dei eit fortrinn når dei skal innovere og vekse.

Mange av næringane i fylket er knytt til havet - som fiskeri, skipsfart og ikkje minst olje og gass. I tillegg er mykje industri bygd rundt tilgangen til vasskraft.

Vestland er òg eit svært viktig reiselivsfylke, kjend for spektakulære fjordar, fjell og fossefall, og ei rik kulturarv som trekkjer til seg besøkjande frå heile verda.

Som ein stor mjølkeregion og det nest største fruktfylket, har Vestland i tillegg ei sentral rolle i norsk landbruk og matproduksjon. Storfe- og sauehald er viktig for mange bygdesamfunn, og det gunstige jordsmonnet og klimaet legg til rette for produksjon av frukt, bær og sider av høg kvalitet. Hardanger er særleg kjend for morellar, eple og prisvinnande sider, medan Sogn og Nordfjord står for ein stor del av den norske bringebærproduksjonen. Lærdal utmerkar seg som Noregs største produsent av morellar og står for om lag halvparten av den norske produksjonen.

- Det er ein svært produktiv region som ser ut i verda. Framover ønskjer vi også å posisjonere regionen innan den maritime delen av forsvarsindustrien, fortel regionsdirektør Aslak Sverdrup.

Han trekkjer fram at Vestland er fylket med både høgast verdiskaping og mest eksport.

- Her finn vi også flest av kundane våre som mottar verkemidla våre: Vi er den regionen som leverer flest og mest lån og tilskot.

I fjor blei det satt ny rekord med 1,6 milliardar kroner i innvilga lån og tilskot - kor 1,1 milliardar var lån.

- Dette skyldast i stor grad at vi har mange modne bedrifter som no omstiller seg. Mellom anna oppgraderer fiskeflåten fartøya sine, utdjupar Sverdrup.

Les også: Frå millionlån til milliardvekst: Disse pengene får fart på norske bedrifter

Sigrid Alice Hovland påpeikar at Vestland har forvalta naturgitte ressursar på ein framifrå måte. Det har skapt eit sterkt og konkurransedyktig næringsliv, både nasjonalt og internasjonalt, der fleire selskap er leiande aktørar innan sine bransjar.

- Næringslivet her har vore drive av marknadsbehov og marknadsmoglegheiter. Stadig omstilling, vekst og utvikling gjer at dei fortset å vere relevante.

Blant dei tradisjonsrike bedriftene vi har losa gjennom omstilling er Innvik. Frå bygda med same namn i Nordfjord, produserer dei møbelstoff til industri- og arkitektprosjekt over heile verda.

Den 135 år gamle bedrifta har dei seinare åra blitt stadig meir eksportretta. I dag stammar rundt 90 prosent av omsetninga frå ein internasjonal marknad – takka vere kvalitet, fagkompetanse og berekraftig produksjon.

- tillegg har Innovasjon Noreg har vore utløysande for at vi har lege i front på det grøne skiftet, som igjen har gitt oss grunnlag for ein tosifra omsetningsvekst, påpeikar dagleg leiar Bjørn Aage Haugen.

Han trekkjer særleg fram flinke lokale rådgjevarar og saksbehandlarar som viser vilje og interesse for å finne gode løysingar for finansiering.

- At saksbehandlaren har kompetanse innan industri, er heilt avgjerande.

Frå Austevoll er ein heilt annan type industri i gang med å segle inn på verdsmarknadane, med god draghjelp frå vårt Vestland-kontor.

ECOsubsea har utvikla ein unik og verdsleiande vaskerobot for skip som fjernar groe, altså organismane som veks på skrog - på ein raskare, tryggare og meir miljøvennleg måte. Eit reint skrog gir mindre friksjon i vatnet, noko som sparer store mengder drivstoff, og dermed CO₂-utslepp og kostnadar. ECOsubsea si løysing hindrar òg at invaderande framandarter, giftstoff og mikroplast blir spreidd - noko tradisjonelle vaskemetodar gjer.

CEO Tor Østervold er ikkje i tvil om vårt bidrag for selskapet.

- Innovasjon Noreg har vore med oss frå dag éin, og er avgjerande for at vi er der vi er i dag. Gjennom tilskota, låna og rådgjevinga deira har vi kunna ta større og raskare steg.

No planlegg selskapet mellom anna å byggje 30 vaskestasjonar globalt - noko som vil kunne spare verda for 50 millionar tonn CO2. Det tilsvarar Noreg sine årlege utslepp.

Les meir om den banebrytande vaskeroboten

Østervold understrekjer at Vestland-kontoret også har vore viktig for å opne dører til verda,  mellom anna gjennom å sette dei i kontakt med sine kontor i utlandet.

- Nettverket dei gir deg tilgang til gjer at du kan kome ut i den globale marknaden mykje raskare enn du ville klart på eiga hand, seier gründeren.

At Vestland er størst i landet på verdiskaping, eksport og kraft, gjer òg at dei er størst på utslepp. For å møte denne utfordringa har Innovasjon Noreg og Vestland fylkeskommune etablert "Grøn Region Vestland" - eit prosjekt som både skal redusere karbonavtrykket i regionen og samtidig auke verdiskapinga og eksporten. 

Ho poengterer at fylket står midt i ei stor og spennande omstilling, med behov for å frikople seg frå olje- og gassinntekter.

- Vi treng å tenkje nytt for å få til meir med mindre ressursar. Samstundes er det eit enormt behov for å fylle energigapet med fornybar energi.

Bedriftene i Vestland utmerkjer seg allereie som verdsleiande innan viktig teknologi for grøn omstilling, som CO2-fangst og -lagring, grøn aluminiumsproduksjon, havvind og skipsfart.

Grøn Region Vestland skal sette ekstra fart på dei nye grøne verdikjedene, gjennom samarbeid på tvers.

- Det handlar om industriell symbiose - korleis vi kan få til meir med mindre, gjennom å tenkje fleirbruk, gjenbruk og sambruk av dei ulike ressursane. Ein aktør sitt restprodukt kan vere verdifullt for ein annan aktør, poengterer Gaustad.

Som ein del av det sirkulære prosjektet er det etablert 19 grøne hubbar i heile fylket, der over 300 innovasjonsprosjekt er i gang.

- Til dømes kan slam frå havbruk bli omdanna til biodrivstoff, eller restvarme frå ein fabrikk utnyttast i ny produksjon, nemner Gaustad.

Les meir om den grøne omstillinga av industrien i Vestland

I den gamle industristaden Høyanger ligg éin av Grøn Region Vestland sine hubbar: "Sirkulære Høyanger", kor ei rekkje nyskapande samarbeidsprosjekt no er i støypeskeia. Til liks med mange samfunn langs kysten har prosessindustrien her spelt ei svært viktig rolle. Men produksjonen skapar også avfall som inneheld tungmetall og andre miljøfarlege stoff.

- Det paradoksale er at slikt avfall inneheld store mengder mineral som er etterspurde i moderne teknologi, som el-bilar, elektronikk og kraftproduksjon, fortel Ådne Tveit.

Han er ein av gründerane bak Refacture, som har funne ei løysing på dette. Med hjelp av ny plasmateknologi kan dei bryte ned avfallet til sine minste bestanddelar, og dermed produsere reine grunnstoff eller mineral.

Selskapet byggjer no eit pilotanlegg i det tidlegare Fundo-anlegget i Høyanger, som er ein del av den grøne hubben. Ei avtale med Norsk Hydro sikrar dei tilgang til tusenvis av tonn med farleg avfall frå aluminiumsindustrien.

- Nokre av dei ferdige produkta blir selt tilbake til Hydro og bidrar til sirkulær produksjon, medan andre produkt blir selt på den opne marknaden. Det viktigaste av desse er silisiumkarbid, som det er raskt aukande etterspurnad etter, særleg frå bilindustrien, fortel gründeren.

Kostnadene for pilotanlegget er på 32 millionar kroner, og vi bidrar med halvparten.

- Utan støtta frå Innovasjon Noreg hadde ikkje Refacture etablert seg i Noreg, fastslår Tveit.

- Med så mykje forsking og utvikling som skal til for å byggje denne industrien, er det heilt avgjerande med risikoavlastande kapital for å få med private investorar. Innovasjon Noreg har vore ein uventa smidig partner for oss, seier Tveit.

Han framhevar særleg samarbeidet med sine lokale representantar, som Rune Henjesand i Sogndal.

- Med si lange erfaring og inngåande kjennskap til industrimiljøet i Høyanger, såg han raskt fordelane for industrien og lokalsamfunnet ved at Refacture etablerte seg der.

Selskapet skal etter planen sysselsetje 30-40 personar i Sogn.

Gründeren trekkjer òg fram vår viktige rolle i å hjelpe selskapet med EU-midlar, ettersom EU ønskjer å auke mineralproduksjonen i Europa.

- Innovasjon Noreg har heilt unik kompetanse og samarbeidsvilje også på dette området. Trine Smukkestad Lavik ved Sogndal-kontoret har verkeleg halde oss i handa på veg mot Brüssel.